MEER WONEN MET DORPSWOONPLANNEN

Van woonvisie naar concrete plannen

Wonen in het Westerkwartier is in trek. Daarom besloot de gemeente Westerkwartier in 2020 om in alle eenenveertig kernen in te spelen op de woonvraag, zowel voor lokale behoefte als voor instroom van buitenaf. Veel dorpen hadden hiervoor nog niet voldoende concrete mogelijkheden. Om vanuit een woonvisie tot concrete en goed doordachte woonplannen te komen, moet de gemeente specifieke locaties voor nieuwbouw vinden. Maar waar te beginnen? Wat zijn de mogelijkheden en welke daarvan kunnen rekenen op draagvlak in het dorp? Hierbij moet rekening gehouden worden met planologische obstakels en verschillende doelgroepen. Wij zoomen per dorp in om te bepalen wat er nodig in. Op verschillende manieren verzamelen we input van bewoners en gaan we samen met de gemeente met hen in gesprek. Met onze aanpak is er voor bijna twintig dorpen nu een dorpswoonplan vastgesteld of in ontwikkeling. Klaar voor de volgende stap richting meer woningen!

Een gestroomlijnde aanpak in 10 korte stappen

In de dorpen volgden we een vaste werkwijze, die steeds verder werd gestroomlijnd:

1. Verkennen en vertalen van bestaande onderzoeken en visies naar de situatie van het dorp;
2. Uitvoeren van Maptionnaire, een ruimtelijke enquête om ideeën, wensen en bezwaren uit het dorp te verzamelen;
3. Inventariseren en duiden van bestaande plannen en mogelijkheden;
4. Planologische quickscan op thema’s als natuur, hinder, archeologie, water en bodem;
5. Eerste verkenning met een interdisciplinaire vertegenwoordiging van gemeente, corporatie en waterschap;
6. Organiseren van een dorpsavond: kaart aan de muur, in gesprek met (grote groepen) dorpsbewoners;
7. Aanvullende analyses naar aanleiding van nieuwe vragen en ideeën die tijdens de dorpsavond naar voren komen;
8. Afweging van alle verzamelde bouwstenen, opstellen van een advies en bepalen van de eerstvolgende stappen;
9. Besluitvorming door het College;
10. Een laatste gesprek met het dorp, met ruimte om eventuele laatste punten alsnog te verwerken.

Ruimtelijke enquête brengt nieuwe ideeën in beeld

Met behulp van Maptionnaire kunnen we de ideeën, wensen en bezwaren van dorpsbewoners verzamelen en letterlijk op de kaart zetten. De resultaten leiden vaak tot nieuwe ideeën, voor woningtoevoeging maar ook voor de aanpak van de bestaande omgeving. We kunnen de ‘ja’-stem goed in beeld brengen en bij discussies over belangen helpt het om de balans te herkennen tussen voor- en tegenstanders van een ontwikkeling. Deze digitale enquêtemethode leidt tot beeldend resultaat, is snel uit te voeren en is laagdrempelig voor deelnemers.

Afpellen en analyseren

We gaan met de gemeente in gesprek over bestaande overwegingen en nieuwe ideeën. We pellen af: waar hoeven we geen energie in te steken omdat het zwaarwegend onwenselijk is vanuit bijvoorbeeld stedenbouwkundig oogpunt of planologische redenen? Vervolgens voeren een korte analyse uit van het laadvermogen van de locaties. Wat kan hier gebouwd worden? Hoe verhoudt zich dit tot de behoefte in het dorp in aantal, product en woonmilieu?

Het dorp in!

Doordat we de wensen vanuit het dorp breed hebben uitgevraagd, en alvast gefilterd hebben op onoverkomelijke obstakels, kunnen we met een grote groep inwoners gericht het gesprek aangaan. Eerst delen we kort de inzichten tot nu toe: onderzoek, inbreng van inwoners, de planologische quickscan, de overwegingen van de gemeente. Daarna gaan we in kleiner verband het gesprek aan. Zo komen we tot meerdere integrale overwegingen per dorp. Daarbij geven we aandacht aan eerlijke verwachtingen: er zullen altijd verschillen zijn in opvatting en belang, het is dus altijd een afweging en bovendien is ontwikkeling een pad vol onzekerheden. Ook nodigen we grondeigenaren actief uit over wiens erf het dorp in gesprek gaat. We beloven om uit te kunnen leggen waarom keuzes gemaakt worden. Deze manier van vroege, oprechte participatie past goed bij de doelen van de Omgevingswet.

Bijna twintig dorpen gereed of in ontwikkeling

Inmiddels doorliepen we in vele dorpen dit proces en zijn de eerste dorpen klaar voor de volgende stap. Gaandeweg leerden we hoe we nog beter bij de start een goede voorselectie van mogelijkheden kunnen maken. Maar ook hoe we met meer dan 100 betrokkenen op één avond tot een duidelijk beeld voor de toekomst kunnen komen, die verder gaan dan wonen alleen. De plannen zijn steeds meer ‘omgevingswetproof’ en al doende leren we verder.

Actief ontwikkelen, faciliteren of uitnodigingsplanologie?

Als het dorpswoonplan er ligt, is het dorp klaar voor de volgende stap. Soms neemt de gemeente zelf het initiatief om van locaties echte plannen te maken. Vaak is het aan een particuliere initiatiefnemer om met een voorstel te komen. Een tussenvorm is ‘uitnodigingsplanogie’, waarbij de gemeente actief aan een grondeigenaar meegeeft met welke randvoorwaarden een plan van harte welkom is bij de gemeente. Of nog een stap verder: dat de gemeente alvast de kaders creëert voor meer wonen op die plek. Per dorp is het maatwerk.