5 lessen voor aardgasvrije proeftuinen
Hoe maken we bestaande bebouwing in wijken en dorpen aardgasvrij? Deze vraag stond centraal bij het maken van uitvoeringsplannen voor aardgasvrije ‘proeftuinen’. KAW heeft samen met Procap vijf Groningse gemeenten ondersteund bij het maken van deze plannen. We delen graag onze top 5 lessen, want dit is nog maar het begin!
Nederland aardgasvrij
Nederland gaat van het aardgas af. Ministers Eric Wiebes en Kajsa Ollongren stellen geld beschikbaar aan gemeenten die al in 2018 kunnen beginnen met het aardgasvrij maken van een bestaande buurt of dorp. Van deze ‘proeftuinen’ willen ze leren hoe je dit als buurt aanpakt en waar je tegen aan loopt. KAW en Procap zijn door de provincie Groningen gevraagd ondersteuning te bieden aan de volgende gemeenten:
- Gemeente Oldambt (i.s.m. gemeente Delfzijl) voor de dorpen Nieuwolda en Wagenborgen;
- Gemeente Midden-Groningen voor de buurt Gorecht-Noord;
- Gemeente Haren voor het dorp Glimmen;
- Gemeente Het Hogeland (fusiegemeente per 1-1-2019) voor de dorpen Onderdendam en Warfhuizen;
- Gemeente Ten Boer voor het dorp Ten Post.
Voor deze gemeenten werden in korte tijd uitvoeringsplannen gemaakt. Want één ding is duidelijk: de Groninger gemeenten zijn door de aardbevingsproblematiek extra gedreven om bij te dragen aan de afbouw van aardgas.
Ik vind dat je gebruik moet maken van de natuurlijke resources.
5 lessen uit de Groningse proeftuinen
Elke proeftuin is uniek en toch zien we een aantal overeenkomende lessen:
1. Elke wijk heeft zijn eigen oplossing.
Soms is één krachtige oplossing mogelijk, zoals een restwarmtenet of een groengasnet met een biovergister als bron. Op andere plaatsen is een palet aan individuele oplossingen en maatwerk nodig. Een oplossing is er altijd. Dit onderstreept het belang van draagvlak in de wijk: waar een wil is, is een weg!
2. Zorg dat er meer gebeurt dan alleen maar aardgasvrij.
Bewoners raken enthousiast als zij merken dat de overstap naar aardgasvrij wonen meer oplevert dan alleen een lagere energierekening. Wat te denken van meer wooncomfort, een levensloopbestendige woning en een betere restwaarde. De les van bestaande energieloketten (zoals Groningen Woont Slim) is dat andere overwegingen vaak de reden zijn om ja te zeggen en dat er lokale koplopers en ambassadeurs nodig zijn om de buurt in beweging te krijgen. Lokale (energie-)initiatieven en enthousiastelingen kunnen dan als een vliegwiel werken voor draagvlak in de buurt en het maken van een goede start.
3. Betrek de stakeholders en zorg voor de juiste kennis en expertise.
Het is belangrijk om stakeholders te betrekken bij de uitwerking van het plan. Dit hebben wij gedaan aan de hand van een ‘snelkookpansessie’. Stakeholders en experts trekken een hele dag uit om gezamenlijk de belangrijkste vragen en twijfels op een rij te zetten en deze zo goed mogelijk te beantwoorden. Deze werkvorm bleek constructief en productief: na één dag was duidelijk welke mix aan oplossingen in het uitvoeringsplan reële kans van slagen heeft voor die buurt of dat dorp. En het is inspirerend: door al deze kennis en belangen te bundelen, ben je na één dag een beetje ‘expert aardgasvrij’!
4. Zorg voor een oplossing voor iedereen.
Het is gemakkelijk om over andermans portemonnee te beslissen, maar niet iedereen kan zomaar investeren in duurzame oplossingen. Als een hele wijk van het aardgas af gaat, moet je er rekening mee houden dat er ook een oplossing is voor de bewoner met de kleine beurs. Dit kan in de vorm van bijvoorbeeld een lening of voor wie niet kan lenen: een abonnementsvorm. Het is daarbij van belang dat mensen in de nieuwe situatie niet méér betalen dan voorheen. Gelukkig bleken er steeds oplossingen te zijn die dat mogelijk maken.
5. Trots zijn op je aardgasvrije wijk.
De proeftuinen waaraan nu wordt gewerkt, zijn de eerste wijken die van aardgas af gaan. Door bewoners nadrukkelijk te betrekken bij het aardgasvrij maken van hun wijk ontstaat bij veel bewoners een gevoel van trots en saamhorigheid.
Wanneer zien we het resultaat?
Waar we normaal een aantal maanden voor deze aanpak uittrekken, moesten we nu in zes weken een aanvraag indienen. Een mooie uitdaging. Het resultaat mag er zijn: voor iedere gemeente is een uitvoeringsplan met steun van de colleges van Burgemeesters en Wethouders ingediend bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Nu is het even afwachten: uiterlijk 1 oktober 2018 maakt het ministerie de selectie van de proeftuinen bekend. In de tussentijd zitten de kandidaat proeftuinen niet stil en worden de nodige voorbereidingen getroffen. Wij hebben er alle vertrouwen in dat de gemeenten na 1 oktober op volle vaart verder kunnen met hun plannen!
Meer weten?
Meerdere KAW’ers hebben gewerkt aan het realiseren van de uitvoeringsplannen voor de Groningse aardgasvrije ‘proeftuinen’. Jos Idema, Daniël Depenbrock, Jeroen Drewes en stagiairs Ytsen Boomsma en Bram Veneman.
