De weg naar een woonzorgvisie

Een onvermijdelijk groot gapend gat

Na je pensioen zolang mogelijk zelfstandig in je woning kunnen blijven wonen in je eigen vertrouwde omgeving en netwerk, eventueel met zorg en ondersteuning. Als dat lukt, heeft het een positieve invloed op het welbevinden. Toch is dat niet voor iedereen vanzelfsprekend. De Taskforce wonen en zorg stelt dat Nederland op dit moment niet in staat is om de groeiende groep ouderen voldoende te faciliteren in hun (toekomstige) woon- en zorgbehoeften. Tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis gaapt een groot gat. De vergrijzing stelt ons voor een uitdaging. Al in 2040 is naar schattig méér dan een vierde van de bevolking 65+.

Elly van der Wouden van Interzorg zegt hierover ‘Dit betekent dat de woonzorgvraag in de toekomst niet bediend kan worden zoals we dat nu gewend zijn. De groep die intensieve zorgt nodig heeft wordt groter. Te groot. Daar komt nog bij dat er niet genoeg zorgmedewerkers zijn. Dus er moet slimmer gekeken worden naar de vraag en hoe we daar in de toekomst óók nog antwoord op kunnen geven. Vooral het langer zelfstandig thuis wonen met zorg vraagt om actie. En dat begint bij een heldere visie.’

Het opstellen van een goede woonzorgvisie is nodig

Gemeenten, woningcorporaties en zorgpartijen staan allemaal voor deze opgave. Allemaal vanuit een andere invalshoek maar uiteindelijk met eenzelfde doel: het faciliteren van de (toekomstige) woon- en zorgbehoeften van bewoners. Je kunt een woonzorgvisie inzetten als aanknopingspunt voor het gesprek met verschillende partijen. Zo bepaal je samen welke kant je op wilt en welke acties je daarvoor moet nemen. Nu bepaalt vaak één partij het woongedeelte en een andere partij levert de zorg. Maar het wiel hoeft niet opnieuw uitgevonden te worden. Je wilt een toekomstbestendig plan, en met een goede, gezamenlijke visie kom je tot goede plannen. Niet op onderbuikgevoel, maar op basis van gedegen onderzoek en analyse.

Zoom in op een lager schaalniveau om echt goede keuzes te maken

Bij een woonzorgvisie hoort ook het kijken naar de persoon achter de woonzorgvraag en een goed beeld van wat er al is in kernen en wijken. Als je iemand die al niet meer zo mobiel is in een nieuwe vinex-wijk laat wonen, dan vereenzaamd die persoon misschien meer dan nodig. Anderzijds zijn er woonzorggebouwen in het centrum die zorg bieden aan mensen die in hun laatste levensfase zitten en al nauwelijks meer buiten komen. 

Hoe kom je tot een woonzorgvisie?

De grote vraag die voor veel gemeenten en andere partijen blijft liggen is hoe je tot een duurzame oplossing komt. Het simpele antwoord hierop kan zijn: leg je opgave neer, daag andere partijen uit en pak het samen aan. Een goede richtlijn voor het opstellen van een woonzorgvisie is om op basis van onderzoek en analyse een aantal zaken helder te maken.

De stappen die wij als procesbegeleider onder andere volgen:

• Hoe is de lange en korte termijn verwachting van verschillende doelgroepen met een zorgvraag?
• Wat is het huidige aanbod aan diverse woonvormen en voorzieningen binnen een gemeente?
• Wat zeggen datakaarten en de leefbarometer over het huidige aanbod binnen en gemeente en waar liggen daar de kansen?
• Met elkaar in gesprek gaan om draagkracht te creëren. Waar in eerste instantie de focus ligt op de zorgvrager. Maar hier worden ook verschillende stakeholders bij elkaar gebracht zoals zorg- en welzijnsorganisaties, woningcorporaties en dorpsvertegenwoordigers; zij weten immers het beste wat er speelt en wat er nodig is.
• Tot slot beschrijven we scenario’s en oplossingen. Welke kansen liggen er en belangrijker: welke kansen pak je?

Alles op maat

De scope van een woonzorgvisie is altijd afhankelijk van wat je als gemeente, of andere partij, wilt. Het is heel logisch om alle doelgroepen hierin mee te nemen, zodat je een totaal beeld krijgt van de behoefte op het gebied van wonen en zorg. Dus ouderen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en mensen met psychische beperkingen. Daarnaast is het aan te bevelen om je niet alleen te focussen op het wonen, maar ook juist op de ondersteuning en voorzieningen er om heen. Wat is naast een geschikte woonvorm nodig aan ontmoeting, ondersteuning, netwerk, etc. en hoe kan dit georganiseerd worden? Wat is er al en wat ontbreekt er dan nog? Hiervoor heb je ook andere partijen nodig zoals zorg- en welzijnspartijen.

De ontwikkelingen op lange termijn zijn belangrijk, maar dat houdt niet in dat je nu niks kan of moet doen. Behoeften van nu kun je niet links laten liggen. Wat belangrijk is, is dat je kwaliteit realiseert, zodat het ook in toekomst zijn waarde behoudt, ook als behoeften veranderen. Met kwalitatieve oplossingen los je meerdere problemen op. Een beschutte woonvorm voor ouderen kan leiden tot doorstroming op in de woningvoorraad.

Kies je als gemeente voor inzet op grotere zorgvoorzieningen in de grotere kernen of zet je juist in op kleinschalige concepten in combinatie met informele zorg? Ga je voor het realiseren van vooral nieuwe levensloopbestendige woningen of concentreer je je meer op het aanpassen van de bestaande voorraad? Als je als gemeente je woonzorgvisie duidelijk hebt kun je makkelijker een afweging maken van welke concepten en aanbieders bij jouw gemeente passen.

De rol die KAW hierin kan hebben

Wij kunnen je ondersteunen om als gemeente een woonzorgvisie vorm te geven. We begeleiden het proces, voeren onderzoek uit en krijgen boven tafel welke visie je wilt nastreven. Zo bepalen we samen met jou en je belangrijkste stakeholders welke weg je inslaat om wonen en zorg toekomstbestendig vorm te geven. We brengen de vraag in beeld met onderzoek, werken met verschillende scenario’s, brengen aanbod in beeld, werken aan de daadkracht in de wijk en gaan met stakeholders in gesprek. Samen tot één woonzorgvisie komen, daar ontstaat een duurzame oplossing.

Woonzorgvisie in de praktijk

Ben je benieuwd naar hoe een woonzorgvisie in een praktijkvoorbeeld zichtbaar is geworden? Kijk dan onze webinar: Woonzorgvisie, nut en noodzaak terug. In deze webinar vertelt Hans Koopman over het proces wat hij doorlopen heeft met Uiterton Vlieland, deelt Elly van der Woude van Interzorg haar visie op wonen en zorg en maakt Evelien Klasens van KAW het praktisch hoe je tot een woonzorgvisie komt.