Kostbare ruimte in de etalage

De Lelylijn en Nedersaksenlijn

Het Deltaplan voor het Noorden was voor velen een verrassing en het leverde fronsende wenkbrauwen op. Dit plan bestond uit verschillende onderdelen, waaronder de Lelylijn en Nedersaksenlijn. In het coalitieakkoord 2021-2025 heeft de Lelylijn een plekje veroverd. Alleen de Lelylijn wordt genoemd, maar de misschien nog meer noodzakelijke Nedersaksenlijn niet. Het Deltaplan op zichzelf is al een gemiste kans op een integraal plan, omdat het met name inzet op spoor en mobiliteit en wonen voor iedereen op een tweede plek zet. Dus nu alleen de Lelylijn overblijft, gaat deze het Noorden brengen wat daadwerkelijk nodig is?

Dit is het Deltaplan

Het Deltaplan stelt het volgende voor. Het Noorden levert een extra bijdrage aan het oplossen van nationale opgaven, zoals versnelde woningbouw. In ruil daarvoor krijgt het een betere sociaal-economische dynamiek. Dit gebeurt door het stedelijk netwerk in het Noorden (als hoofddrager) beter onderling te verbinden. Dit kan door de Lelylijn en de Nedersaksenlijn aan te leggen én door het bestaande spoor te verbeteren. Voor de Lelylijn is nu een deel van de ingeschatte investering beschikbaar. Maar hoe zit het met de verbinding van de tussenliggende gebieden en de hele Zuidoosthoek van Noord-Nederland, daar waar de Nedersaksenlijn impact kan hebben? De gebieden die juíst een impuls kunnen gebruiken worden niet extra aangesloten op een voorziening. Groeit daarmee het verschil niet nog meer tussen de steden en ommelanden?

Tegen welke kosten

Een onnodige uitruil: onze hoogwaardige ruimte met nog bestaande horizonnen inzetten voor veel extra woningen. We hebben onze handen vol aan de huidige opgave. Ook zet het akkoord de unieke kenmerken van het Noorden in de etalage, als koopje. Het Noorden helpt bij het aanpakken van nationale problemen, terwijl tegelijkertijd de grote problemen, zoals het aardbevingsdossier, nog steeds niet zijn opgelost.

Ruimte Zat in de Stad

Onderdeel van het Deltaplan zijn extra woningen, boven op de bestaande opgave. In eerste instantie voor lokale bewoners, maar ook voor mensen uit het Westen die in het Noorden gaan wonen als de verbindingen beter en sneller zijn. Dit terwijl verdringing op de woningmarkt nu al een thema is waar veel gemeenten in het Noorden mee worstelen. Dit nieuwe spoor, als het er komt, ligt er niet binnen tien jaar, terwijl de bouwopgave nu actueel is. Waar moeten die woningen dan nú komen? En hoe gaan we deze opgaven realiseren? Los van de bijdrage van het Noorden is dit een landelijk aandachtspunt: we bouwen met veel haast. Maar doen we wel het juiste? Dat de woningmarkt onder druk staat, is overduidelijk. Net als dat mensen flink debatteren over verstedelijking. En dat deze thema’s zelfs in het Noorden spelen, klopt helemaal. Maar hoe? Er zijn grofweg twee stromingen te onderscheiden:

1. De weilanden volbouwen met het idee dat dit snelheid oplevert en de problemen oplost van een te krappe markt.
2. De andere zet in op binnenstedelijk bouwen, er is namelijk ruimte zat in de stad. Het Deltaplan spreekt gelukkig vooral over dat laatste.

Voorbeeldprojecten en meerdere onderzoeken, zoals ons onderzoek Ruimte Zat in de Stad, bewijzen dat binnenstedelijk bouwen geen extra tijd kost, omdat er bijvoorbeeld al ondergrondse infrastructuren aanwezig zijn. Verder benut het kansen om binnen de naoorlogse wijken ook een deel van de wijkvernieuwingsopgave mee te nemen. De mogelijkheden zijn legio: dicht bij voorzieningen, infrastructuur en ook de andere grote opgaven zoals energiearmoede, herbestemming van gebouwen die niet meer functioneren, leefbaarheid en kwaliteit van wonen kun je aanpakken met binnenstedelijke bouw. En dit laatste geldt voor iedereen, niet alleen voor degenen met een ruime portemonnee: wonen voor iedereen.